De frambozenconsumptie heeft zich de afgelopen jaren wereldwijd sterk ontwikkeld: dankzij geoptimaliseerde productiemethoden en verbeterde rassen zijn verse frambozen tegenwoordig een gewild product. Wat als je altijd en overal ter wereld verse frambozen beschikbaar wilt hebben? Dan kan verticaal telen in een volledig gecontroleerde omgeving interessant zijn. In het Philips GrowWise Research Center van Signify onderzochten we hoe belichting, hydroponische teelt en nauwkeurige klimaatbeheersing de frambozenproductie jaarrond optimaliseren.

Frambozen worden in twee categorieën onderverdeeld: zomer- en herfstrassen. De vruchten groeien op lange, zijscheuten. De meest voorkomende rassen zijn zomerframbozen. Hun vruchten groeien op het hout van vorig jaar, ook wel tweejarig hout genoemd. Ze dragen maar één keer per seizoen, in de zomer. Herfstframbozen leveren daarentegen de eerste vruchten al in het najaar, op het nieuwe hout. Vervolgens produceren ze nogmaals de daaropvolgende zomer op hun tweejarige scheuten. Onze proef voor een eerste oogstronde begon met gekoeld uitgangsmateriaal van herfstframbozen. Vergeleken met een buitenteelt was binnen een grotere plantdichtheid mogelijk dankzij de nauwkeurige regeling van klimaat, belichting en irrigatie, en door de diepere lichtpenetratie in het gewas met onze GreenPower LED interlighting-oplossing.

Bij reguliere buitenteelt is voor herfstframbozen een winterrust tussen de eerste en tweede oogst cruciaal voor de bloei-inductie. Vernalisatie reguleert de bloemaanleg en beschermt planten tegen extreme klimaatomstandigheden die anders het gewas zouden kunnen schaden. Dit natuurlijke proces zorgt voor een optimale ontwikkeling van de plant, met als gevolg een succesvolle productie tijdens het teeltseizoen.

Voor onze verticale teeltproef in een volledig gecontroleerde omgeving besloten we voor een herfstframboosras te gaan dat weinig kou nodig heeft voor bloei-inductie. Het doel was de opbrengst van de eerste herfstoogst te beoordelen en de mogelijkheid te onderzoeken van opeenvolgende oogstrondes op het tweejarig hout, zonder daartussen een rustperiode middels koudebehandeling in acht te nemen. De verticale frambozenteelt in een gecontroleerde omgeving zou jaarronde productie met een doorlopende opbrengst mogelijk maken. In tegenstelling tot de natuurlijke cyclus van een oogst op de eenjarige- en tweejarige scheuten, zou verticaal telen tot meer dan twee oogstrondes in een jaar kunnen leiden, met een veel efficiëntere en potentieel hogere jaarlijkse opbrengst tot gevolg.

De eerste oogstronde van de herfstframbozen op eenjarig hout gaf een veelbelovend resultaat en leverde per plant resultaten op die vergelijkbaar zijn met buitenteelt. Maar als gevolg van een hogere verticale plantdichtheid en een kortere teeltduur van jonge plant tot einde van de pluk, kwam de frambozenoogst van de proef overeen met een volledige jaarproductie op een- en tweejarig hout per vierkante meter buiten. Er werd ongeveer 2,5 kg/m2 op eenjarige scheuten geoogst in de eerste teeltperiode van 18 weken, wat neerkomt op bijna 140 gram/m2/week. En met gemeten brix-niveaus tot 12,0 °Bx lukte het ook om zoet en smakelijk fruit te produceren.

Daarna snoeiden we de proefplanten voor een tweede teeltronde op eenjarig hout zonder vernalisatie om te zien hoe ze zouden presteren. Om deze aanpak rendabel te maken, zou minimaal een oogst van 140 gram/m2/week moeten worden gerealiseerd, omdat anders de teelt met nieuw uitgangsmateriaal uiteindelijk een hogere jaarlijkse productie zou opleveren. We hoopten op een positieve impuls in de vorm van een groeivoorsprong doordat de planten al goed waren aangeslagen met een ver ontwikkeld wortelsysteem. De tweede proefronde duurde echter 26 weken en leverde slechts 1,1 kg/m2 op, gelijk aan 42 gram/m2/week. Hieruit kunnen we concluderen dat een tweede teeltronde met herfstframbozen op eenjarig hout niet praktisch is zonder de toepassing van een rustperiode door kou om nieuwe knopaanleg voort te brengen.

De uitkomsten van deze studie laten zien dat herhaalde teelten van herfstframbozen op eenjarig hout met telkens nieuw uitgangsmateriaal mogelijk kunnen leiden tot ongeveer drie keer de volledige jaarproductie van buitenteelt per vierkante meter. Na de oogst op tweejarig hout dragen de takken geen vruchten meer; de planten moeten worden vervangen door nieuw uitgangsmateriaal. Nader onderzoek naar de impact van snoeien en het toepassen van een koudeperiode op de productie op tweejarig hout kan nuttig zijn om de oogst verder te verbeteren.